Eerste Nederlandse Rozenvereniging „Nos Jungunt Rosae”

Op 10-11-1891 werd de eerste rozenvereniging van Nederland opgericht, de Vereeniging ter bevordering der Rozenteelt „Nos Jungunt Rosae” met de betekenis: 'De Rozen verenigen ons', 'Rozen houden ons verenigd' of 'Ons verenigen de rozen'.

De plechtigheid van oprichting vond plaats in de woning van P.L. Baudet in de Biltstraat te Utrecht. Verder waren aanwezig dhr. N. de Zwaan - uitgever, dhr. W.P. Ingenegeren - liefhebber uit Utrecht, A.G.M. Richard - kweker uit Naarden en F.F. van Walsum - rozenkweker uit Vucht.

In de loop van 1891 ontstond de behoefte om een rozenvereniging op te richten naast de bestaande tuinbouwverenigingen, voor zowel liefhebbers als kwekers. De vereniging stelde zich ten doel de rozencultuur met alle haar ten dienste staande middelen te bevorderen.
Dat bevorderen van de rozencultuur werd gedaan met het organiseren van jaarlijkse rozendagen waarbij kwekers en amateur-kwekers zelf gewonnen of gekweekte rozen presenteerden. Deze manifestaties groeide uit tot een doelstelling om in Nederland rozenkeuringen te houden op proefvelden in Utrecht en Aalsmeer. En als grootste uitdaging was het doel gegroeit om in Nederland openbare rosaria te bevorderen en mede aan te leggen.

Op 22 oktober 1910 werden de statuten en het huishoudelijk reglement bij Koninklijk Besluit no. 65 goedgekeurd en de vereniging werd hiermee een rechtspersoon. In 1941 werd een volgende bestaansperiode van 29 jaar en 11 maanden aangegaan.
Met ingang van 26-11-1959 trad een nieuwe periode aan met een naamswijziging naar „Vereniging ter bevordering der Rozenteelt De Roos”. Lidmaatschap alleen voor kwekers en met 56 leden werden weinig activiteiten ontplooid en op 1 juli 1993 werd de vereniging na bijna 102 jaar, opgeheven.

Hans Homburg

Aanleg 13 openbare rosaria door „Nos Jungunt Rosae”

1e Rosarium Utrecht. Geopend op 7 juni 1913. Heropening op 12 juni 2003 na opknapbeurt. Actuele situatie 2021 zie Rosarium Utrecht
2e Rosarium Den Haag, Vredespaleis. Geopend op 21 juni 1913. In november 2022 is gestart met de renovatie door Rozenkweker De Bierkreek met circa 2.500 rozen en de oplevering was in mei 2023.
3e Rosarium Amersfoort in het Neptunuspark. Geopend in 1914. OPGEHEVEN
4e Rosarium Arnhem Sonsbeek. Aanleg in 1914 en op 27 juni 2015 geopend. In 1918 OPGEHEVEN.
5e Rosarium Meppel. In mei 1929 gereed en op 2 september 1929 officieel geopend.
6e Rosarium Venlo. Rosariumwijk. Geopend in 1929. Heropening 1992.
7e Rosarium Rotterdam. Plaswijckpark. Geopend in 1931.
8e Rosarium Hengelo (O) in het Prins Bernhardplantsoen. Geopend in 1931.
9e Rosarium Vondelpark Amsterdam. Op 17 juli 1936 geopend en in 1958 OPGEHEVEN als zodanig. Er is een nieuw ontwerp gemaakt voor een rosarium op dezelfde plek door tuinarchitect Egbert Mos met 63 zeshoekige rozenperken en in 1958 aangelegd en dat is nog aanwezig, zie Rosarium Vondelpark
10e Rosarium Driebergen-Rijsenburg. Geopend op 30 juli 1936. In 1950 gewijzigd, in 1987 gerenoveerd in een aangepast ontwerp. Renovatie vanaf circa 14-11-2023.
11e Rosarium Paleis Soestdijk. Aangelegd in 1937. OPGEHEVEN.
12e Rosarium Naarden. Aangelegd in 1937 en een proeftuin. OPGEHEVEN.
13e Rosarium Den Haag in het Zuiderpark als Rozenproeftuin. Plan in 1939, aanleg in 1941 en officieel geopend op 16 juli 1941 door wethouder Ir. Feber.

Referentie overzicht rosaria: het artikel van Tjitske Brolsma over 'Vroeg particuliere openbare rosaria in Nederland'.
Ook in te zien via de website Wageningen University & Research - WUR

Een ander en bekender rosarium in Den Haag ligt in het Westbroekpark vanaf 1961 .

De vereniging „Nos Jungunt Rosae” kon haar gouden 50-jarig jubileum op 10 november 1941 vieren, maar het waren helaas donkere oorlogsjaren vanwege de Duitse bezetting.

Het bestuur bij het 50-jarig bestaan bestond uit de volgende leden:
Jhr. P.P. DE BEAUFORT, voorzitter
J.J. VAN DER WINDT, secretaris
R. BUISMAN, penningmeester
Dr. J.D. RUYS, bibliothecaris
J. SPEK, onder-voorzitter
C.W. KEESEN, lid
C.M.F. VAN ROSSEM, lid
H.A. VERSCHUREN, lid.

Een ander en nu bekender rosarium in Den Haag ligt circa 5,5 km noordelijker, in het Westbroekpark vanaf 1961 .

Vijf rosaria zijn opgeheven: 3e Amersfoort, 4e Arnhem Sonsbeek, 9e Vondelpark Amsterdam (wel nieuw ontwerp 1958), 11e Paleis Soestdijk en 12e Naarden.

Rosarium Westbroekpark is het grootste Rosarium van Nederland.
S.G.A. (Simon) Doorenbos, directeur Gemeenteplantsoenen Den Haag van 1927 t/m 1957, heeft het Westbroekpark in 1948 aangelegd. In 1961 werd in dat park een omvangrijke rozentuin aangelegd naar het ontwerp van tuinarchitect H. van der Wusten. Sinds die tijd worden er internationale rozenkeuringen uitgevoerd, in 2024 voor de 62ste keer.
Zie het verslag 2024 met de uitslagen van De Gouden Roos van Den Haag van 1961 t/m heden (2024).

Hans Homburg